Opowieści z Narnii

Opowieści z Narnii (ang. The Chronicles of Narnia, w Polsce znane także jako Kroniki Narnii) – cykl siedmiu powieści fantasy napisanych przez C.S. Lewisa. Uważany za klasykę literatury dziecięcej oraz najlepszą pracę autora, sprzedał się w ponad stu dwudziestu milionach egzemplarzy w czterdziestu jeden językach. Napisany przez Lewisa pomiędzy rokiem 1949 a 1954 i zilustrowany przez Pauline Baynes, został kilkukrotnie zaadaptowany, częściowo lub w całości, na potrzeby radia, telewizji, teatru i kina. Oprócz dużej liczby motywów chrześcijańskich, cykl zapożycza postaci i idee z mitologii greckiej oraz rzymskiej, jak również z tradycyjnych baśni brytyjskich i irlandzkich.

Opowieści z Narnii opowiadają o przygodach dzieci, które odkrywają historię świata, miejsca, gdzie zwierzęta mówią, magia jest powszechna, a dobro walczy ze złem. W każdej z książek, z wyjątkiem Konia i jego chłopca, protagonistami są postaci z realnego świata, które w magiczny sposób przenoszone zostają do Narnii aby pomóc Lwu Aslanowi w zażegnaniu trwającego tam kryzysu.

Popkultura

Współczesna kultura popularna lansuje  wzór osobowy romantycznego buntownika, często rewolucjonisty. Idolami młodzieży stają się też młodo zmarłe gwiazdy filmowe i muzyczne.

Johnny Depp urodził się w małym miasteczku w bardzo typowej amerykańskiej rodzinie. Jego ojciec był inżynierem matka zaś zajmowała się domem. Kiedy miał 7 lat przeprowadził się wraz z rodziną na Florydę. Kilka lat później jego rodzice rozwiedli się, co spowodowało u Johna załamanie nerwowe i skłoniło do szukania ukojenia w narkotykach. Stało się to przyczyną wyrzucenia Deppa ze szkoły. Postanowił wtedy zrobić karierę jako muzyk. Grał w około 15. różnych zespołach, z których największą sławą cieszyła się grupa pod nazwą "Kids". Wyruszyli nawet na wspólne tournee z legendarnym rockmanem Iggy Popem. Niestety po kilku latach zespół się rozpadł, a Depp postanowił tym razem spróbować szczęścia jako aktor. Jego ówczesna żona Lori Allison zapoznała go z Nicolasem Cagem, który załatwił mu rolę w horrorze "Koszmar z ulicy Wiązów". Po ukończeniu szkoły aktorskiej w Los Angeles Depp został zaangażowany do jednej z mniejszych ról w obsypanym Oscarami filmie Olivera Stone'a "Pluton". Zwrócił na siebie uwagę producentów telewizyjnych i został zatrudniony do serialu "21 Jump Street". Rola detektywa Tommy'ego Hansona, którą tam grał przyniosła mu ogromną popularność i umożliwiła rozpoczęcie kariery na dużym ekranie. Wystąpił w filmie kontrowersyjnego reżysera Johna Watersa "Beksa" i w surrealistycznej baśni Tima Burtona "Edward Nożycoręki". Obie role zostały ocenione bardzo dobrze a Deppowi nadały status gwiazdy. Niestety jego kariera zawodowa była w tym okresie pełna skandali. W 1993 r. aktor River Phoenix zmarł z przedawkowania narkotyków w nocnym klubie Viper Room, należącym do Deppa. Rok później Johnny został aresztowany za spowodowanie strat w wysokości 2.000 dolarów w hotelu na Manhattanie.  Na szczęście był to przejściowy okres w jego życiu i dziś aktor wzbudza zainteresowanie prasy brukowej tylko częstymi zmianami towarzyszek swojego życia. Warto nadmienić, że były wśród nich takie sławy jak: Sherilynn Fenn, Jennifer Grey, czy modelka Kate Moss. W 1996 r. Johnny Depp zakupił posiadłość, należącą wcześniej do odtwórcy roli Drakuli, Bela Lugosi i zamieszkiwał tam wraz ze swoją kolejną narzeczoną, francuską piosenkarką Vanessą Paradise, aż do czasu rozstania w roku 2012

Amy Winehouse

Brytyjska wokalistka śpiewająca soul i R&B oraz kompozytorka, Amy Winehouse, urodziła się w 1983 roku w północnym Londynie, tam też się wychowała - jest typowym dzieckiem miasta, wsłuchanym w jego dźwięki i historię.

Od najmłodszych lat otoczona była muzyką - matka interesowała się folkiem, a ojciec miał jazzowy gust. Dlatego słuchała Carole King, Jamesa Browna, Sarah Vaughan i Dinah Washington. Równocześnie fascynowały ją zespoły takie jak Salt 'n' Pepa i Beastie Boys. Już jako 13-latka zaczęła grać na gitarze akustycznej i śpiewać - wykonywała klasyczne standardy Elli Fitzgerald, stopniowo przechodząc do bardziej współczesnych artystów, takich jak Thalib Kweli, The Roots i Erykah Badu.

Wokalistka zwróciła na siebie uwagę wytwórni Island Records i wkrótce (październik 2003) nagrała debiutancką płytę, zatytułowaną "Frank". Album zebrał pochlebne recenzję i ostatecznie zyskał status platynowej płyty, a Amy otrzymała dwie nominacje do Brit Award. Z krążka pochodziły doskonale przyjęte single "Stronger Than Me", "Take The Box", "In My Bad" i "Pumps".

W roku 2006 wokalistka zaprezentowała swój drugi album "Back to Black". Na singlu pilotującym krążek znalazł się utwór "Rehab". Płyta okazała się ogromnym sukcesem, ktróry wywindował Amy do najwyższej ligi światowych gwiazd. Tylko w samej Wielkiej Brytanii sprzedał się w ponad milionie egzemplarzy. Wynik ten powtórzył również w Stanach Zjenoczonych. W 2008 roku Amy Winehouse zdobyła aż 5 statutek Grammy, w tym między innymi dla najlepszej piosenki ("Rehab") oraz najlepszej wokalistki.

Od tego momentu jednak częściej niż o muzycznych sukcesach, mówiło się o problemach Amy Winehouse z narkotykami i alkoholem. Gwiazda stała się jedną z głównych bohaterek towarzyskich skandali. W 2009 roku rozwiodła się ze swoim mężem, Blake'm Fielderem-Civilem, którego poślubiła zaledwie dwa lata wcześniej. Oprócz ogromnych problemów z używkami Winehouse zmagała się również z rozedmą płuc, depresją i bulimią.

Pomimo prób walki z nałogami i kilkukrotnym pobycie w klinice odwykowej, nigdy nie udało się całkowicie wyleczyć z uzależnień. 23 lipca Amy Winehouse została znaleziona martwa w swoim domu w Camden, w Londynie. Ostatni raz wystąpiła gościnnie na koncercie swojej cheśnicy Dionne Bromfield trzy dni przed śmiercią.

Nawiązanie do romantyzmu są ballady zespołów rockowych: Nick Cave and The Bad Seeds, Aerosmith i Metalica.

Aerosmith - amerykański zespół rockowy grający w charakterystycznym stylu będącym mieszanką hard rocka i bluesa. Sprzedali ponad 150 milionów egzemplarzy swoich albumów na całym świecie.

Metallica – amerykański zespół heavymetalowy założony w Los Angeles w 1981 roku przez Jamesa Hetfielda i Larsa Ulricha. Uważany za jeden z najważniejszych i najbardziej wpływowych zespołów metalowych lat 8

Hobbit, czyli tam i z powrotem

Hobbit, czyli tam i z powrotem (ang. The Hobbit or There and Back Again) − powieść autorstwa J.R.R. Tolkiena, wydana w 1937 roku.

Opowiada o wyprawie podjętej przez kompanię Thorina do okupowanej przez smoka Smauga Samotnej Góry w celu zabicia go i odzyskania dawnej siedziby krasnoludów. Po drodze, w jaskini Golluma, Bilbo Baggins znajduje Jedyny Pierścień.

Kontynuacją Hobbita jest powieść Władca Pierścieni.

Zarówno Hobbit, jak i Władca Pierścieni powstały pod wpływem staroangielskich legend, którymi zajmował się Tolkien. Powieść jest ceniona za obmyślony przez autora świat zamieszkiwany m.in. przez elfów i krasnoludów, a także trolle i smoki. Tytułowy hobbit został wymyślony przez Tolkiena.

Trylogia filmowa produkcji amerykańsko-nowozelandzkiej, łącząca gatunek fantasy z filmem przygodowym.  Jest to ekranizacja powieści Hobbit, czyli tam i z powrotem autorstwa J.R.R. Tolkiena, wprowadzana do kin jako prequel trylogii filmowej Władca Pierścieni. Producentem, współscenarzystą i reżyserem całego projektu jest Peter Jackson.

Początkowo Hobbit miał składać się z dwóch części, jednak w lipcu 2012 roku Peter Jackson poinformował, iż w związku ze sporą ilością wciąż niezrealizowanego materiału literackiego, ekipa wróci na plan i nakręci dodatkowe zdjęcia, całość zaś zostanie zaprezentowana w trzech filmach. Światowa premiera pierwszego obrazu z serii, zatytułowanego Hobbit: Niezwykła podróż (The Hobbit: An Unexpected Journey), miała miejsce 28 listopada 2012 roku. Drugi film, Hobbit: Pustkowie Smauga, pojawił się w kinach 13 grudnia 2013, zaś trzeci, Hobbit: Tam i z powrotem, miał mieć premierę 18 lipca 2014, jednak 28 lutego 2013 roku MGM wydało oświadczenie prasowe zgodnie z którym premierę filmu przesunięto na 17 grudnia 2014. W kwietniu 2014 roku zmieniono tytuł trzeciej części na The Hobbit: The Battle of the Five Armies.

Dracula

Horror, popularny gatunek filmowy i literacki, który nawiązuje do powieści grozy i wykorzystuje zwłaszcza motyw wampira, np. Dracula Francisa Forda

Film zaczyna się w XV wieku, kiedy to wołoski książę Vlad (Oldman) wyrusza na wojnę, aby bronić chrześcijan przed najazdem Turków. W swoim zamku zostawia ukochaną Elizabettę (Ryder). Vlad wychodzi zwycięsko z wojny, zanim jednak powraca do siebie, podstępni wrogowie wysyłają do jego ukochanej wiadomość, że książę nie żyje. Zrozpaczona Elizabetta nie mogąc pogodzić się z jego śmiercią, skacze do rzeki. Kiedy Vlad przybywa do domu, dowiaduje się, że kapłani nie mają zamiaru pochować księżniczki, gdyż odebrała sobie życie. Wściekły książę niszczy kaplicę, wyrzeka się Boga i obiecuje dokonać zemsty przy użyciu złych sił.

Przenosimy się do XIX wieku. Młody prawnik, Jonathan Harker (Reeves) dostaje zlecenie - ma zastąpić kolegę po fachu, Renfielda (Waits), który po powrocie z Rumunii został zamknięty w mrocznym zakładzie dla obłąkanych. Harker żegna się ze swoją ukochaną, Miną, która na ten czas zamieszka u swojej przyjaciółki, Lucy (Frost). Dziewczyna jest trochę zawiedziona, że kolejny raz muszą przekładać ślub.

Harker przybywa do zamku hrabiego, lekko zdezorientowany niesamowitymi zjawiskami, które widział po drodze. Gospodarz również sprawia dziwne wrażenie, ale w końcu podpisuje akt zakupu kilku terenów w Anglii. Podczas rozmowy z prawnikiem, hrabia dostrzega zdjęcie Miny i rozpoznaje w niej swoją ukochaną sprzed wieków. Postanawia szybko zadziałać i zmusza Jonathana do zostania w zamku na miesiąc. Ten po spotkaniu z wampirzycami już nie ma wątpliwości, że miły klient jest potworem, nie może jednak się wydostać z jego siedziby. Dracula organizuje sobie wyprawę do Anglii, po drodze mordując całą załogę statku przybiera ciało młodego i przystojnego mężczyzny. W Londynie spotyka na ulicy Minę.

Frankenstein (ang. Frankenstein; or, The Modern Prometheus − Frankenstein, czyli współczesny Prometeusz) − powieść angielskiej pisarki i poetki okresu romantyzmu Mary Shelley z 1818 roku. Pisarz SF Brian Aldiss uważa Frankensteina za pierwszą powieść SF lub przynajmniej zapowiedź tego gatunku.

Powieść doczekała się wielu przeróbek i adaptacji filmowych, których większość zniekształcała lub spłycała pierwowzór. Pierwsza ekranizacja powstała w 1910, najsłynniejsza – w 1931, a jedna z najbardziej udanych i wiernych oryginałowi – w 1994. Powieść Mary Shelley nie jest bowiem, jak filmowe produkcje hollywoodzkie, prostym dziełem obliczonym na efekt grozy. Wymowa powieści obraca się wokół dylematu moralnego równania się człowieka z Bogiem-stwórcą, kwestią prawa stwórcy do decydowania o losach stworzonej przez siebie istoty oraz zasadniczego tematu: odrzucenia stwora przez ludzi, gdyż dla nikogo nie liczyła się jego bezinteresowność i dobre serce, a to ludzki strach, odraza i obrzydzenie uczyniły z niego prawdziwego potwora.

Akcja powieści rozgrywa się pod koniec XVIII w. w Europie Zachodniej (głównie w Szwajcarii − Genewie i Lucernie) i na Oceanie Arktycznym. Jest to tragiczna historia naukowca-filozofa Wiktora Frankensteina usiłującego rozwikłać zagadkę śmierci. Efektem jego wieloletnich poszukiwań i badań naukowych jest odkrycie możliwości przywracania życia zmarłym, a nawet stworzenie idealnego człowieka. Jego eksperyment kończy się tragicznie − w miejsce ideału powstaje monstrum, wprawdzie inteligentne i wykazujące ludzkie odruchy, jednak nie potrafiące się odnaleźć w otaczającej rzeczywistości (ze względu na jego wygląd ludzie się go boją i uciekają albo go atakują). Stwór, podążając i prześladując swojego stwórcę w imię zemsty, doprowadza w końcu do śmierci najbliższych Frankensteina i jego samego.

W hollywoodzkiej adaptacji z 1994 roku, Kenneth'a Branagh'a została oceniona jako jedna z lepszych. Ukazuje ona zagrożenia i postawy ludzi w obliczu możliwości panowania nad życiem. Nawiązuje ona w ten sposób do romantycznych odniesień do ludowych opowieści. W tamtych czasach bano się powstania z grobów zmarłych, a co dopiero jeżeli to ludzie mogli by ich budzić ?

17 września

Wiersz ze znamienną datą w tytule pochodzi z tomu Raport z oblężonego Miasta (1983 r.). Tekst poprzedzony jest dedykacją: Józefowi Czapskiemu. Był to malarz i eseista, więzień łagrów sowiec­kich w latach 1939-1941, autorWspomnień starobielskich (1944), który z polecenia generała Andersa prowadził poszukiwania oficerów polskich (relacja: Na nieludzkiej ziemi,1949). Należał do grona założycieli paryskiej „Kultury”, był historykiem literatury, autorem szkiców o sztuce i wspomnień. Zmarł w 1993 r., po dziesięciu latach od ukazania się tomu Herberta Raport z oblężonego Miasta.
 

Utwór przypomina dzień 17 IX – datę agresji wojsk radzieckich na Polskę, która dogorywała już w klęsce wrześniowej – po ataku Niemiec rozpoczętym o świcie l IX 1939 r. Tekst rozpoczyna się wersem: Moja bezbronna ojczyzna przyjmie cię najeźdźco, powtórzonym na początku ostatniej zwrotki. Akcent pada tu na fakt, że kraj nie będzie zdolny do obrony, nie podoła tej sytuacji. Dalej czytamy – łatwo wejdziesz nieproszony gościu. Świadomość stanu polskiego oręża w połowie września 1939 r. prowadzi do jednoznacznego przewidywania wypadków (podmiot liryczny wypowiada się, używając form czasu przyszłego). Nie można mieć złudzeń – Polacy nie będą w stanie odeprzeć tego ataku, bo już wcześniej nie podołali napaści niemieckiej. Wydarzenie to nie odbije się echem w otoczeniu – rzeki nadal będą leniwie płynęły, legendarni śpiący w górach rycerze nie obudzą się i nie zareagują – świat nie będzie angażował się w polską tragedię. 

Refleksja podmiotu w dwu pierwszych strofach sprawia wrażenie, że stracił on nadzieję na odmianę sytuacji, nie widzi takiej możliwości. Tymczasem w dwu kolejnych cząstkach liryku, wyodrębnionych z całości graficznie (zapisanych „z wcięciem”), mówiący odwołuje się do doświadczeń narodowych zapisanych w literaturze romantycznej:

Ale synowie ziemi nocą się zgromadzą

śmieszni karbonariusze spiskowcy wolności

będą czyścili swoje muzealne bronie

przysięgali na ptaka i na dwa kolory.

Konsekwencją takiej postawy będą łuny, wybuchy, klęski i chwała oraz doskwierające poczucie osamotnienia w walce. Chociaż Polacy nie mają odpowiedniej armii i wyposażenia do skutecznej obrony kraju, przecież ich tradycyjne przywiązanie do ojczyzny, romantyczna wola walki – to również wielkie wartości. Nie można przy ich pomocy działać szybko i skutecznie, trzeba się uciekać do konspiracji i działań podstępnych (por. motyw z wiersza A. Mickiewicza Do matki Polki). Podmiot zakłada jednak, że przyjdą następne pokolenia Polaków i choć będą uczyli się znowu / najtrudniejszego kunsztu – odpuszczania win, to jednak przyjdą, a więc ojczyzna podniesie się z grobu.

Data publikacji tomu Raport z oblężonego Miasta kojarzy się z czasem następującym bezpośrednio po stanie wojennym w Polsce. Utwór 17 IX jest refleksją o agresji armii radzieckiej i kondycji kraju, który powinien podjąć działania obronne. Wypowiedź podmiotu prowadzi do wniosku, że ciągle Polska nie jest dość dobrze przygotowana do natychmiastowej i bezpośredniej obrony. Tekst wiąże klamrą sko­jarzeń okres powstań narodowych (romantyzm), wrzesień 1939 r. i narzucenie obywatelom niewoli w pozornie wolnym państwie w 1981 r. przez władze podporządkowane ówczesnemu Związkowi Radzieckiemu. Trudna sztuka odpuszczania win jest więc nie tylko doświadczeniem Józefa Czapskiego, ale potrzebna była wcześniej i nadal jest konieczna. Kraj słaby pod względem politycznym i mili­tarnym musi zdobyć się na działania skazane na klęskę i wybaczenie, musi podnieść się na wyżyny postawy moralnej, mimo wielkiego upokorzenia i pogromu.

Wiersz jest wyrazem szacunku dla tych, którzy podejmują walkę wobec tak bardzo oczywistej słabości ojczyzny. Podmiot daje do zrozumienia, że zawsze znajdą się ci, którzy będą przysięgali na ptaka i na dwa kolory. Dla nich ojczyzna i jej symbole (orzeł, biało-czerwone barwy) są świętością, której trzeba bronić w każdej sytuacji.

17 IX – to utwór „nietypowy” wśród omówionych wyżej dzieł Z. Herberta. Ma dosyć regularną budowę stroficzną, ale napisany jest wierszem wolnym bezrymowym (białym). Dwie pierwsze zwrotki, poświęcone nakreśleniu sytuacji po agresji 17 IX, są trzywersowe, dwie następne – pokazujące próby oporu wobec wroga – czterowersowe, oraz ostatnia, przenosząca akcent na moralny aspekt postawy Polaków („odpuszczanie win”), również jest czterowersowa i puentu­je całą poetycką refleksję. Podmiot dwukrotnie używa bezpośredniego zwrotu najeźdźco i raz – nieproszony gościu. Używa określeń świad­czących o jego osobistym zaangażowaniu w losy kraju, np. Moja bezbronna ojczyzna; jesteśmy sami. Poprzez formy 1. osoby liczby mnogiej umieszcza siebie w gronie synów tej ziemi, osamotnionych już nie pierwszy raz, w walce o swoją suwerenność.